In NRC/Handelsblad van 14 augustus staat een bericht met de volgende aanhef:
Privémail doorsturen, foto’s van vrienden uploaden, andermans sms-jes lezen. Waar ligt de grens?
“De burger wordt steeds transparanter voor de overheid.” Dat zei Maurice Wessling, oprichter van Bits of Freedom (BOF), drie jaar geleden in een interview met NRC-journalist Marie-José Klaver. “Eigenlijk is een digitale burgerrechtenbeweging nu harder nodig dan ooit.” Na zes jaar trok Wessling de stekker uit BOF wegens geldgebrek. Maar gisteren was daar opeens een verrassend persbericht: ‘Waakhond digitale burgerrechten Bits of Freedom is terug.’
Stichting Internet4All gaat de activiteiten financieren. De organisatie zal geleid worden door ex-advocaat Ot van Daalen. “Bits of Freedom zal in haar eerste campagnes de veiligheid van privacygevoelige databanken aan de kaak stellen en zich inzetten voor een open en vrij internet.”
Dit is de link naar het volledige artikel van Steven de Jong, waarop ook een aantal reacties kwamen waaronder die van F. Markestein: “De vragen die in dit artikel worden gesteld over het bekijken van andermans sms-jes en fotoalbum (op de computer), en bekijken welke websites iemand bezoekt, is te beantwoorden met een tegenvraag. Is het geoorloofd om andermans post te openen? Dat is het niet, en nooit geweest ook, dus kijk je ook niet op andermans elektronische post”
Het artikel handelt ook over videobewakingscamera’s en privé webcams die gericht worden op ramen en deuren van buren. Terwijl ik deze reacties op de dag van vandaag las, kwamen meer historische associaties bij mij op:
Formeel gesproken heeft respondent Markestein gelijk door het aloude en vertrouwde briefgeheim als overdraagbare norm voor electronisch berichtenverkeer te gebruiken. Wel moet dan meegenomen worden dat de geschiedenis van de posterijen en boodschappers ons leert dat het geheim enkel bestaat bij het feit dat het geschonden kan worden. Van mythologie en opera tot roman en biografie, talloos zijn de voorbeelden van slinks, half en helemaal “per ongeluk” geopende brieven en de tramelant die dat dan weer geeft. Dit alles buiten het historische gegeven dat macht en geïnformeerd zijn onlosmakelijk verbonden zijn. Van de ‘agentes in rebus’ die met hun boodschappendienst de ruggegraat van het Romeinse Rijk vormden en de aparte positie van onderscheppers van belangrijk geacht nieuws, de ‘curiosi’, tot het adelijke familie bedrijf Thurn & Taxis die van de 16e tot en met de 18e eeuw de postdienst van West Europa ontwikkelden en beheersten en daarmee een mooie mix van spionage en diplomatie wisten aan te bieden. Geen gesloten couvert of er was wel een stoomapparaaat dat het onzichtbaar wist te openen. Het is deze traditie die de staatsposterijen overnamen en nu wellicht weer doorgeven aan de geprivatiseerde sector.
Intermezzo:
Cryptografie is dan ook even oud als het instituut van de boodschapper en posterijen, waarmee de kunst van ontcijfering gelijke tred probeert te houden. Dit alles ter relativering van het traditionele briefgeheim als handelingsnorm voor het moderne electronische verkeer. Wat betreft camera’s… van Argus Panoptes, de reus met zijn vele ogen tot het 18e eeuwse ‘panopticum’ werkhuis en gevangenis van de Engelsman Bentham, ook de zucht tot bespieden en controleren is ouder dan het electronisch data tijdperk. Nieuwe technologie mag de aantasting van privacy in de hand werken, maar in wezen functioneert de technologie allereerst als een versterker van al aanwezige menselijke verhoudingen en niet andersom.Of er enige relevantie van de Argus mythe voor deze moderne tijd van panopticisme bestaat? Waakzaamheid is nooit voortdurend en iedere bewaker wacht de fatale afleiding …
Gemanipuleer in e-mails komt ook voor.
Iemand stuurde mij een email in reply, maar had in oorspronkelijke e-mail geknoeid zodat er iets anders stond dan ik oorspronkelijk had geschreven. Het doel was om mij in diskrediet te brengen.